Artykuły

Chociaż w Polsce uprawa konopi włóknistych nadal podlega rejestrowi przez właściwego dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa oraz wymaga uzyskania odpowiedniego pozwolenia od tejże instytucji, rolnicy coraz częściej wprowadzają konopie do swojego płodozmianu jako fantastyczny międzyplon. Jakie zalety przynosi uprawa konopi oraz jakie wyzwania stawia przed gospodarzem?

Jak podają źródła historyczne, pierwsze prace hodowlane z konopiami w Polsce sięgają roku 1946. Pierwsze polskie odmiany IWNiRZ należały do konopi dwupiennych, jednak w 1956 roku rozpoczęto prace hodowlane w celu uzyskania jednocześnie dojrzewających konopi jednopiennych.

Konopie włókniste to rośliny rolnicze przyjazne środowisku. Wprowadzane do płodozmianu jako międzyplon stwarzają świetne warunki rozwoju dla następujących po nich gatunków zbóż czy roślin okopowych. Rośliny te zagłuszają bowiem chwasty oraz hamują rozwój niektórych z nich (m.in. gwiazdnicy). Ponadto odstraszają szkodniki takie jak bielinek lub stonka, dzięki obecności zawartych w nich terpenów – chemicznych związków organicznych należących do grupy metabolitów wtórnych, odpowiadających w dużej mierze za zapach oraz smak roślin. Nazwa terpeny wywodzi się od terminu terpentyny, które są składnikiem żywic drzew iglastych, przyjemnie pachnących balsamów, wyciekających w miejscu zranienia kory lub drewna drzewa. Terpentyna składająca z szeregu różnych terpenów zawiera kwasy żywiczne oraz węglowodory, które tworzą naturalny system obronny konopi, chroniąc je przed wnikaniem do ich wnętrza szkodników lub bakterii. Niektóre lotne terpeny znajdujące się w konopiach stanowią atraktanty dla owadów zapylających, zwiększając ich udział wśród upraw. Jednym z powszechnie występujących terpenów w konopiach jest limonen, posiadający wyrazisty cytrynowy zapach. Oprócz właściwości przeciwbakteryjnych i odstraszających szkodniki ma również silne właściwości przeciwgrzybicze. Konopie posiadają również właściwości zwalczające nicienie – niewielkie bezkręgowce występujące w glebie, będące uciążliwymi do pozbycia się szkodnikami.

Oprócz faktu, iż konopie są traktowane jako rośliny fitosanitarne, a więc takie rośliny, które poprawiają stan sanitarny środowiska glebowego poprzez ograniczanie rozwoju czynników chorobotwórczych i szkodników oraz stymulują rozwój pożądanej mikroflory i mikrofauny w glebie, powinniśmy pamiętać o ich korzyściach hodowlanych, wynikających z otrzymywania dobrej jakości plonu. Użytkowanie konopi dostarcza nam bowiem mocnych i grubych włókien o wielkości od 3 do 12 mm, które są odporne na procesy gnilne w warunkach dużego uwilgotnienia. Dodatkowo zawarte we włóknach ligniny zabezpieczają je przed przenikaniem promieniowania UV. Włókna konopne wykorzystywane są do produkcji węży pożarniczych, nici chirurgicznych, sieci, dratw szewskich, sznurów, powrozów, szpagat, lin czy brezentów oraz płócien żeglarskich. Proces powstawania samego włókna nie jest zbyt skomplikowany, jednak wymaga precyzji w wykonywaniu odpowiednich zabiegów. Przy produkcji włókien konopnych najważniejszym etapem jest proces roszenia słomy, a więc rozkładu drewnianych części konopi i oddzielenie ich od jej włókien. Podstawą do prawidłowego przeprowadzenia tego procesu jest zapewnienie równomiernego rozkładu substancji kleistych, co przekłada się na wysoką jakość otrzymywanego włókna. Następnie materiał należy wysuszyć, oddzielić i oczyścić, tak aby włókno konopne było ono zdatne do dalszej obróbki.

Nasiona konopi jako plon uboczny mają znaczenie lecznicze, stosowane są jako surowiec olejarski do produkcji farb, pokostów, lakierów, detergentów czy kosmetyków oraz stanowią wysokojakościowy pokarm dla ptaków.

Aby cieszyć się dobrym stanem środowiska glebowego gospodarstwa z wykorzystaniem konopi, powinniśmy przestrzegać kilku reguł związanych z uprawą tych roślin, tak aby zmaksymalizować korzyści płynące z wprowadzenia ich do płodozmianu. Powinniśmy pamiętać, że konopie ze względu na swój szybki wzrost i znaczne rozmiary utrudniają rozwój chwastów na polach. W uprawach o większych normach wysiewu i gęstszym siewie nie stanowią one problemu, jednak w uprawach na nasiona siewne przy wykorzystaniu szerokich międzyrzędzi i niższych norm wysiewu, możemy natrafić na nieznaczną presję ze strony chwastów, zwłaszcza wtedy, gdy nie przestrzegamy norm odpowiedniej kultury rolnej. Konopie są roślinami o wysokiej odporności w stosunku do niesprzyjających warunków klimatycznych. Ich zdolność do adaptacji w rozmaitych warunkach środowiskowych pozwala na ich uprawę w różnych częściach Polski. Konopie włókniste powinno uprawiać się na glebach żyznych, o wysokiej kulturze rolnej. Najwyższe plony uzyskamy na glebach głębokich i zasobnych, dobrze przepuszczalnych z poziomem wód gruntowych wyższym niż 80 cm, bez zastoisk wodnych. Odpowiednimi kompleksami dla upraw konopi jest pszenny bardzo dobry i dobry oraz żytni bardzo dobry i dobry. Konopie możemy uprawiać na glebach mineralnych czy torfowych bogatych w próchnicę o odczynie lekko zasadowym lub obojętnym. Dodatkowo musimy pamiętać o zapewnieniu odpowiedniego nasłonecznienia do prawidłowego wzrostu upraw.