Artykuły
Sadzenie drzew i krzewów tworzących las jest ciekawym sposobem wykorzystania nienadającego się do użytkowania gruntów rolnych. W Polsce inwestycje zadrzewień i zalesień gruntów rolnych objęte są wsparciem finansowym, przyznawanym co roku rolnikom spełniającym wymagane kryteria.
Właściciele gospodarstw rolnych, którzy dysponują nieużytkowanymi gruntami rolnymi, mogą zamienić je w tereny leśne lub wprowadzić na ich obszar zadrzewienia śródpolne. Co więcej, zgodnie z informacją przekazaną przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, właściciele gruntów rolnych mogą również ubiegać się o pomoc finansową przeznaczaną na zakładanie systemów rolno-leśnych oraz wnioskować o wsparcie na stwarzanie warunków zwiększających bioróżnorodność lasów prywatnych.
Warto zaznaczyć na wstępie, że pojęcia zadrzewienia oraz zalesienia nie są znaczeniowo identycznymi terminami. Zalesienie to proces wprowadzania lasu na inne powierzchnie terenu np. wydmy, bagna lub obszary torfowisk. Proces ten wykorzystuje się również w celu zagospodarowania zdegradowanych lub nieużytkowanych powierzchni terenu takich jak hałdy czy obszary zlokalizowane wokół nieczynnych kopalń. Zalesienia można wprowadzać również na nieużytki rolne, najczęściej w przypadku posiadania gruntów o gorszych klasach bonitacyjnych. Takie tereny nie nadają się do upraw, dlatego mogą być świetnym obszarem wprowadzania gatunków roślin spotykanych w polskich lasach.
Zadrzewienia śródpolne są natomiast nieco innym zbiorowiskiem roślinnym, pospolicie znanym z krajobrazu obszarów wiejskich. Zadrzewienia to nic innego jak rzędy lub pasy drzew oraz krzewów wprowadzane na obszary wśród pól uprawnych, które wpływają pozytywnie na znajdujące się wokół nich tereny. Zadrzewienia śródpolne spełniają ogromną funkcję ekologiczną obszarów wiejskich, ponieważ osłabiają wiatr, przeciwdziałają powodzią oraz wysuszeniu gruntów rolnych, zwiększają bioróżnorodność, a także przyczyniają się do wzrostu plonowania tradycyjnych gatunków roślin uprawnych. Wśród typowych form zadrzewień śródpolnych wyróżnia się przede wszystkim zadrzewienia sporządzone na alejowym, liniowym, pasowym, powierzchniowym oraz punktowym układzie drzew.
Pomimo tego, że nabór wniosków na inwestycje leśne lub zadrzewieniowe w 2023 roku dobiegł końca, warto zapoznać się z wytycznymi ARiMR-u w przypadku ubiegania się o wsparcie finansowe w kierunku tych inwestycji. Dofinansowanie prowadzone jest w ramach Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Nabór wniosków przeprowadzany jest zazwyczaj w okresie od czerwca do lipca lub sierpnia. Wsparcie finansowe na cele inwestycji przyznawane jest wszelkim właścicielom gruntów ornych z wyłączeniem jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej reprezentujących Skarb Państwa w zakresie zarządzania mieniem. Zgłaszany do inwestycji obszar powinien posiadać powierzchnię nie większą niż 40 ha w jednym roku w ramach poszczególnych interwencji.
Co więcej, wsparcie obejmuje grunty stanowiące własność podmiotu ubiegającego się o przyznanie tego wsparcia albo małżonka tego podmiotu, a w przypadku wsparcia na zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych – także do gruntów wchodzących w skład wspólnoty gruntowej, dla której utworzono spółkę do sprawowania zarządu nad wspólnotą i do właściwego zagospodarowania gruntów wchodzących w skład tej wspólnoty. W przypadku wykonywania zadrzewienia podmiot może ubiegać się o dofinansowanie odnośnie do gruntów tworzących jeden zwarty obszar powiązany gospodarczo lub przyrodniczo, o powierzchni nie większej niż 0,5 ha oraz szerokości co najmniej 4 m i nie większej niż 20 m.
Jeśli chodzi o wcześniej wspomniane systemy rolno-leśne, przeprowadzanie objętych wsparciem finansowym inwestycji w tej kategorii oraz wprowadzanie ich ochrony przed zniszczeniem może zostać przeprowadzone na gruntach tworzących zwarty obszar, na którym drzewa lub krzewy zostaną posadzone na terenie, na którym prowadzona jest działalność rolnicza. Co więcej, obszar ten musi zawierać nasadzenia w formie jednego lub dwóch rzędów oddalonych od kolejnych nasadzeń w odległości co najmniej 10 metrów i nie więcej niż 30 metrów – w przypadku gruntów ornych. Warto pamiętać, że poszczególne drzewa i krzewy muszą zostać umieszczone w odległości co najmniej 3 metrów od siebie.
W przypadku ubiegania się o dofinansowanie na inwestycje leśne lub zadrzewieniowe wnioskodawca powinien dołączyć do wniosku pisemną zgodę na wykonywanie inwestycji leśnych lub zadrzewieniowych, a więc pozostałych współwłaścicieli gruntu, jeżeli ten grunt stanowi przedmiot współwłasności. Co więcej, podmiot powinien zamieścić również pisemną zgodę małżonka ubiegającego się o przyznanie wsparcia, jeżeli ten grunt stanowi własność tego małżonka. Ponadto, załączone dokumenty muszą zawierać m.in. potwierdzenie własności gruntów gospodarza, na których będzie wykonywana inwestycja, plan zalesienia, a także plan inwestycji. Szczegółowe wymogi załączanych dokumentów zawarte są na stronie internetowej ARiMR-u w zakładce „Inwestycje leśne lub zadrzewieniowe”. W momencie rozpoczynania się naboru wniosków warto śledzić stronę Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w celu sprawdzenia wszelkich wymogów, jakie musi spełnić wnioskodawca, aby mógł otrzymać wsparcie finansowe.