Artykuły
Maliny i jeżyny to jedne z najbardziej cenionych w Polsce owoców miękkich, głównie ze względu na ich wyśmienite walory smakowe i możliwość stworzenia z nich rozmaitych przetworów, deserów i innych potraw. Ich ceny w sezonie mogą osiągać jednak zatrważający poziom, dlatego zasadzenie kilku krzewów na działce czy innym skrawku ziemi może w istocie być niezwykle opłacalnym rozwiązaniem.
W przypadku, jeśli zdecydujemy się na posadzenie krzewów malin lub jeżyn musimy pamiętać o kilku ważnych aspektach związanych z ich pielęgnacją i zapobieganiem rozwijania się niebezpiecznych patogenów, mogących pokrzyżować nam plany zebrania obfitego plonu owoców. Szczególnie istotną kwestią w uprawie owoców jagodowych jest jak najwcześniejsze rozpoznanie i próby zwalczania chorób grzybowych, które w dzisiejszych czasach atakują coraz to więcej plantacji malin i jeżyn. Jedną z nich jest choroba przypąkowego zamierania pędów, wywoływana najczęściej przez grzyby z gatunku Didymella applanata.
Patogeny choroby zamierania pędów rozwijają się najczęściej w tkankach porażonych roślin, głównie w ich pędach, w miejscach wyrastania nowych liści i pąków. Pierwszymi objawami porażenia chorobą są widoczne przebarwienia pędów w postaci ciemnobrązowych, obszernych plam. W późniejszym czasie centralne części przebarwień stają się szare lub niebiesko-sine. Zmiana barwy i stopniowe zamieranie tkanek może zachodzić również na liściach. Części roślin zarażone chorobą rozwijają się wolniej, a w okresie letnim po długim czasie ekspansji choroby na pędach widoczne są czarne kropki, będące owocnikami grzybów, w których rozwijają się zarodniki. W przypadku pojawienia się struktur służących do rozprzestrzeniania się choroby, proces zwalczania zamierania pędów może być niezwykle trudny i uciążliwy. Z tego powodu, jak najwcześniejsze rozpoznanie problemu może w niektórych przypadkach uchronić plantację przed całkowitym zniszczeniem.
Patogeny odpowiedzialne za zamieranie pędów roślin miękkich rozwijają się w otoczeniu wysokiej wilgotności, najczęściej w środowisku charakteryzującym się powolnym parowaniem. Nadmiernie wysoka wilgotność powietrza sprawia, że większość gatunków roślin staje się o wiele bardziej podatna na niszczycielską działalność agrofagów. W tym przypadku, podczas wybierania odpowiedniego miejsca na sadzenie krzewów malin lub jeżyn, warto wybrać stanowiska półcieniste, z delikatnym nasłonecznieniem. Z drugiej jednak strony musimy pamiętać, że nadmierne przesuszenie gleby i wystawienie roślin na pełne słońce może w równym stopniu zaburzać prawidłowe funkcjonowanie osobników, przyczyniając się do ich osłabienia. Obniżona kondycja roślin, niedogodne środowisko glebowe, brak składników pokarmowych czy liczne uszkodzenia mechaniczne roślin również przyczyniają się do szybszego rozwoju choroby zamierania pędów.
Podczas sadzenia krzewów powinniśmy pamiętać również o zachowaniu stosownych odległości między danymi osobnikami – w przypadku zbyt gęstego nasadzenia roślin, ryzyko pojawiania się chorób, a także ich przyśpieszone tempo rozprzestrzeniania się mogą znacząco wzrosnąć. Rozstaw pomiędzy poszczególnymi krzewami powinien wynosić więc przynajmniej 50 cm. Taka odległość zapewni roślinom prawidłowy rozwój i nie spowoduje nadmiernej konkurencji o zasoby pokarmowe. Dodatkowo zapewni optymalne korytarze powietrzne, które sprawią, że środowisko wokół rośliny nie będzie nadmiernie wilgotne.
Oprócz zachowania odpowiednich odstępów pomiędzy poszczególnymi krzewami warto również pilnować, aby rośliny nie zapuszczały zbyt gęstych pędów, szczególnie u podstawy krzewów. Ponadto, warto pamiętać, że nadmierne zachwaszczenie ziemi wokół roślin również może sprzyjać rozwojowi niebezpiecznych patogenów. Regularne kontrolowanie stanu plantacji i systematyczne odchwaszczanie jest więc jednym z najważniejszych czynności zapobiegawczych rozwojowi choroby zamierania pędów. Wśród innych ważnych zabiegów z zakresu podcinania lub przycinania roślin warto dodatkowo wprowadzić cięcie pędów po zebraniu dojrzałych owoców. Wszelkie ścięte pędy należy kategorycznie spalić! Czynność ta może bowiem uchronić pozostawione pędy malin lub jeżyn, a także innych roślin zlokalizowanych w ogrodzie przed rozprzestrzenieniem się ewentualnych patogenów choroby.
Podczas przeprowadzania zabiegów pielęgnacyjnych warto pamiętać również, aby zachować jak największą ostrożność podczas pracy przy krzewach malin. Nawet niewielkie uszkodzenia lub nacięcia na powierzchni pędów mogą stanowić idealną drogę wnikania szkodliwych zarodników grzybów rozwijających chorobę zamierania pędów. Warto również pamiętać, aby podczas podlewania malin lub jeżyn, nie kierować strumienia wody bezpośrednio na ich liście oraz górne pędy. Najlepszym sposobem nawadniania krzewów owocowców miękkich jest zastosowanie systemu kropelkowego, który dostarcza odpowiednią porcję wody bez ryzyka stagnacji jej nadwyżki. Jeśli jednak nie możemy pozwolić sobie na montaż odpowiedniego systemu nawadniającego, powinniśmy pamiętać o podlewaniu wyłącznie ziemi zlokalizowanej wokół rośliny.
W wielu przypadkach uwarunkowania środowiskowe klasyfikujące występowanie danych gatunków roślin są ciężkie do zmienienia – wiele z osób decydujących się na wprowadzenie krzewów malin lub jeżyn w obrębie przydomowych ogrodów, nie może w pełni dostosować odpowiedniego stanowiska dla ich potrzeb. W tym celu warto wybierać takie odmiany, które będą odznaczały się szerszą tolerancją dla trudnych warunków siedliskowych i presji ze strony rozwoju chorób. Dzięki temu będziemy mogli cieszyć się zdrowymi i pełnymi witamin owocami.