Poważnym, choć często niestety nieuświadomionym przez rolników zagrożeniem, jest zanieczyszczenie podawanej zwierzętom paszy mykotoksynami – szkodliwymi substancjami pochodzenia grzybowego. Związki te zagrażają wszystkim gatunkom zwierząt gospodarskich, są śmiertelnie niebezpieczne również dla konsumentów! Skąd biorą się w paszy i jak uchronić przed nimi stado?

            Do mykotoksyn zaliczamy wiele związków chemicznych, będących produktami przemiany materii grzybów pleśniowych (oraz niebędącej pleśnią buławinki czerwonej, która wywołuje sporysz roślin zbożowych). Poważnie obniżają produktywność stada, są przyczyną upadków zwierząt. Wywołują szereg rozmaitych objawów chorobowych, takich jak zaburzenia rozrodu, zmniejszenie apetytu, charłactwo, biegunki, wymioty, objawy neurologiczne, obniżenie odporności, uszkodzenia skóry, błony śluzowej, tkanki limfatycznej i kostnej. Wykazują potwierdzone naukowo działanie rakotwórcze. Co gorsza, mogą odkładać się w spożywanych przez ludzi produktach pochodzenia zwierzęcego – w mleku, jajach, tłuszczu czy mięsie. Dotyczy to przede wszystkim afla- i ochratoksyn, stanowiących bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia konsumentów.

 Mykotoksyny zanieczyszczają paszę trwale, nie ulegają rozkładowi podczas jej obróbki w wysokiej temperaturze. Oddziałują na organizmy żywe już w niewielkich stężeniach. Należy zatem nie dopuścić do rozwoju pleśni na materiale roślinnym, którym skarmiamy zwierzęta.

Toksynotwórcze grzyby mogą porazić rośliny w uprawie polowej - na etapie ich wzrostu. Może wówczas dojść do skażenia części wegetatywnych (liście, łodygi) i generatywnych roślin (ziarno). Sprzyjające dla rozwoju grzybów warunki to ciepła i wilgotna pogoda.

Następnym etapem, podczas którego może dojść do skażenia paszy przez mykotoksyny, jest jej składowanie. Na rozwój grzybów magazynowych podatny jest materiał niedosuszony, wtórnie zawilgocony, przechowywany w zbiornikach o nieodizolowanych ścianach i podłożach, w zbyt wysokiej temperaturze.

Zapobieganie porażeniu roślin przez grzyby chorobotwórcze na etapie uprawy polega przede wszystkim na przemyślanym zmianowaniu roślin, unikaniu nadmiernego lub niedostatecznego nawożenia, stosowaniu odpowiednio dobranych fungicydów w najwłaściwszych do tego terminach, unikaniu opóźniania żniw. W przypadku walki z chorobami grzybowymi staranna orka jest zabiegiem bardzo pomocnym – na odkrytych, nieprzyoranych resztkach pożniwnych rozwijają się i zimują chorobotwórcze gatunki grzybów.

Z kolei na etapie składowania pasz pamiętać należy o oczyszczaniu zboża przed magazynowaniem, dostatecznym dosuszaniu materiału roślinnego, utrzymywaniu czystości w pomieszczeniach magazynowych oraz ich przeglądzie i konserwacji (szczelne ściany i posadzki, sprawna wentylacja). Istotne, aby regularnie wietrzyć magazyny celem usuwania nadmiaru wilgoci i niedpouszczenia do kondensacji pary wodnej.