Niezwykła symbioza roślin motylkowatych z bakteriami brodawkowymi i jej znaczenie w produkcji rolniczej
Rodzina roślin motylkowatych, do której zaliczamy m. in. soję, łubin, groch, fasolę czy wykę, swoje ogromne znaczenie w przyrodzie i gospodarce człowieka zawdzięcza symbiozie z bakteriami wiążącymi azot, które na powierzchni korzeni roślin tworzą charakterystyczne brodawki.
Rośliny motylkowate, pomimo silnej ekspansji kukurydzy, pozostają powszechnie wykorzystywaną i cenioną za wysoką zawartość białka ogólnego paszą. Wysoki udział związków azotowych w plonie tej grupy roślin jest bezpośrednim efektem ich symbiozy z wiążącymi azot atmosferyczny bakteriami brodawkowymi. Motylkowate skarmia się w postaci zielonki, siana lub kiszonki, często stosuje jako dodatek do zielonek z traw pastewnych czy zbóż. Niezastąpione w żywieniu zwierząt są także nasiona bobowatych, których białko zasobne jest w lizynę, lecz stosunkowo ubogie w aminokwasy siarkowe.
Nie mniej istotny od czysto produkcyjnego aspektu uprawy roślin motylkowatych jest szereg płynących z niej dla gospodarstwa korzyści pobocznych. Wśród nich należy wymienić zaopatrywanie gleby w naturalnego pochodzenia azot (z resztek pozbiorowych). Ma to szczególne znaczenie w rolnictwie ekologicznym, w którym stosowanie nawozów mineralnych jest zabronione. Bobowate uprawia się nie tylko w plonie głównym, ale również jako międzyplony, chroniące glebę przed erozją w okresie jesienno – zimowym. Ponadto motylkowate wykorzystywane są jako zielone nawozy. Wzbogacają glebę w materię organiczną, poprawiają jej strukturę, mają korzystny wpływ na żyzność. Wzmagają plonowanie wysiewanych z nimi w mieszankach traw pastewnych. Spełniają we właściwej agrotechnice ogromną rolę, o której długo by pisać. Nie można zapominać także o tym, że rośliny motylkowate (np. wyki i koniczyny) są dla owadów zapylających atrakcyjnym źródłem pożytku. Swoim występowaniem wspierają zapylaczy na danym obszarze, a wytworzone z ich nektaru miody charakteryzują się cennymi walorami leczniczymi.
Nie tylko w żywieniu zwierząt, ale również ludzi wykorzystuje się potencjał rodziny motylkowatych. Ich nasiona (bądź całe strąki) traktuje się jako źródło białka roślinnego, składników mineralnych, błonnika, substancji biologicznie czynnych i witamin, oczywiście w odpowiednich proporcjach. Do roślin typowo konsumpcyjnych zaliczają się groch, fasola, bób, soja, soczewica, orzech ziemny, ciecierzyca. Najwyższą wartością pokarmową charakteryzuje się soja, posiada ona najkorzystniejszy stosunek aminokwasów, dlatego też wytwarza się z niej produkty dla osób, które nie przyjmują w diecie białka zwierzęcego
Nie sposób pominąć olbrzymiego znaczenia symbiotycznych bakterii brodawkowych dla obiegu pierwiastków w przyrodzie. Odpowiadają one za biologiczne wiązanie niedostępnego dla roślin azotu atmosferycznego (N2), przekształcając go w formę przyswajalną (NH4+). Jon ten w środowisku glebowym może ulegać dalszym przemianom lub zostać pobrany przez rośliny i wbudowany w ich związki organiczne. Roczny wpływ azotu wiązanego biologicznie z formy N2 określono w dużym przybliżeniu na 139 – 170 × 106 t , za co w nawet 80% odpowiedzialne są bakterie symbiotyczne.