
Feromony, obok wizualnych sposobów porozumienia się, są niezwykle istotnymi elementami w komunikowaniu się bez udziału wzroku, dotyku czy dźwięku. Jest to chemiczny typ kontaktu, mający ogromne znaczenie w świecie zwierząt, równocześnie jeden z najbardziej pierwotnych i wykazujących różnorodność.
W przeciwieństwie do hormonów, feromony wydzielane są na zewnątrz organizmu i kierowane do innych osobników. Wywołują reakcje behawioralne i fizjologiczne. Co ciekawe, obecność feromonów w największej mierze stwierdzono u owadów. Istnieją one także wśród roślin, grzybów, a nawet bakterii.
Feromony mogą pełnić różne role, od ustalania hierarchii w grupie pszczół, przez adaptację bakterii do zmiennych środowisk, aż do kontrolowania procesu płciowego. Ostatnia funkcja jest jednocześnie najbardziej znaną – zwierzętom służy do wyboru partnera seksualnego. Ponadto feromony spełniają inne zadania – mają swój udział w znakowaniu terytorium czy rozpoznawaniu się osobników blisko ze sobą spokrewnionych.
Wśród kręgowców (a więc i ludzi) za odbiór feromonów odpowiada narząd lemieszowo-nosowy. Wydzieliny lotne i nielotne są badane przez bezpośredni kontakt (dotykanie pyskiem), a informacja związana z danymi substancjami trafia ostatecznie do układu limbicznego, Główna jego rola polega na sterowaniu instynktem i wrodzonymi, emocjonalnymi reakcjami. Układ limbiczny to także jedna z najstarszych struktur mózgu.
Jakie informacje niosą ze sobą feromony? Dają znać innym osobnikom o stanie zdrowia, płci, wieku, statusie reprodukcyjnym ich producenta. Ułatwia to wzajemne odnalezienie się i docieranie partnerów. Gdy feromony nie działają prawidłowo, co dzieje się w przypadku zwierząt w niewoli, powstaje poważny problem rozmnażania. Spowodowane jest to głównie przez ograniczenie zdolności reagowania na dany związek.
Mimo niespecjalnie rozwiniętej wiedzy na temat feromonów, widać potencjał ich wykorzystania. Obecnie wykorzystuje się feromony do tworzenia pułapek (wabienie owadów-szkodników), zmniejszania stresu wśród zwierząt hospitalizowanych czy nawet do wytwarzania perfum.